Zdarza Wam się mówić: Odniechciewa mi się wszystkiego; Odniechciało mi się wczoraj pójść na basen; Coraz częściej odniechciewa mi się spotykania z koleżankami?

Jeśli tak, to zapamiętajcie, że nie ma w języku polskim czasowników zwrotnych odniechcieć się, odniechciewać się, są jedynie czasowniki odechcieć się i odechciewać się. Ale to nie wszystko: mają one tylko jedną formę 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju nijakiego używaną nieosobowo: odechce się, odechciewa się, odechciało się, odechciewało się.

Zawsze więc mówcie i piszcie:

‒ Odechciewa mi się wszystkiego (a nie: odniechciewa mi się…);

‒ Odechciało mi się wczoraj pójść na basen (a nie: odniechciało mi się…);

‒ Ostatnio odechciewa mi się spotykania z koleżankami (a nie: ostatnio odniechciało mi się…).

Nie zrobicie więcej błędu, jeśli czasownik odechciewać się (odechcieć się to jego forma dokonana) będziecie łączyć z rzeczownikami chęć, ochota, a najbardziej z czasownikiem chcieć (świadczy o tym jego budowa: poszerzony przyimek ode + bezokolicznik chcieć). Znaczy on bowiem ‘stracić chęć, ochotę na coś, przestawać odczuwać potrzebę zrobienia czegoś’. Odechciało mi się to inaczej odeszła mi ochota, opuściła mnie chęć (zrobienia czegoś).

Gdyby w polszczyźnie istniał czasownik odniechciewać się (odniechcieć się), musiałby mieć związek z wyrazem niechęć, a wówczas nadano by mu zupełnie inny sens ‘stracić niechęć do czegoś’.

Niewątpliwie jednym z powodów przekręcania brzmienia czasownika odechciewać się (odechcieć się) i zamieniania go w odniechciewać się (odniechcieć się) jest oddziaływanie wyrażenia przyimkowego od niechcenia (czyli ‘bez wysiłku; byle jak; tak sobie’). Rzeczywiście, wymowa początkowych sylab [od-nie-chce] sprzyja tworzeniu formy czasownikowej odniechciewa (się). Dlatego przestrzegam Was: musicie być czujni, żadnych analogii i skojarzeń z wyrażeniem od niechcenia!

Na koniec wspomnę o innym osobliwym czasowniku ‒ brakować mającym znaczenie ‘nie być, nie wystarczać; odczuwać czyjąś nieobecność, niedostatek czegoś’. On również charakteryzuje się tym, że występuje wyłącznie w formach 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju nijakiego, łączy się z podmiotem w dopełniaczu i używany jest nieosobowo. Zawsze należy mówić i pisać:

‒ Brakuje jeszcze dwóch osób (a nie: brakują jeszcze dwie osoby);

‒ Brakuje tylko dwóch punktów do wygrania seta (a nie: Brakują jeszcze dwa punkty; mówią tak niektórzy sprawozdawcy telewizyjni…);

‒ Kiedy tata wyjechał, bardzo nam go brakowało (a nie: … bardzo on nam brakował).

Warto też wiedzieć, że formy czasownikowej brakuje, brakowało nie należy zastępować rzeczownikiem brak. Poprawnie mówi się i pisze: Okresowo brakuje wody (a nie: Okresowo występuje brak wody).

Pan Literka

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0. Pełny tekst licencji.