O słowie statua

Słowo statua oznacza ‘rzeźbę przedstawiającą postać ludzką”. Zamiast statua można, rzecz jasna, powiedzieć bądź napisać posąg, pomnik.

Najbardziej znana jest Statua Wolności (ang. Statue of Liberty), a właściwie Wolność opromieniająca świat (ang. Liberty Enlightening the World) w Nowym Jorku na Wyspie Wolności u ujścia rzeki Hudson, symbol miasta i całych Stanów Zjednoczonych.

Statua nie jest wyrazem rodzimym, zapożyczyliśmy go z j. łacińskiego, w którym statua znaczy ‘posąg’. Jak widzicie, przyjmując ów wyraz do polszczyzny, nie zmieniliśmy jego postaci graficznej. A szkoda… Może byłoby z nim mniej kłopotu, gdyby kiedyś została zaaprobowana przez językoznawców postać fonetyczna z głoską ł, czyli statuła, którą często słychać w wymowie, albo forma z jotą, statuja.

W ten sposób statuła znalazłaby się w jednaj grupie z wyrazami kończącymi się na -uła, takimi jak bibuła, kapituła, gaduła, szkatuła, kanikuła, bądź z tymi nielicznymi o wygłosie -uja, np. tuja, ratatuja (‘francuska sałatka’), marakuja (‘owoc passiflory, używany na soki i przetwory’), szuja, szczeżuja (‘małż słodkowodny’).

Stało się inaczej…  Językoznawcy pozostawili wyraz statua w niezmienionej postaci i teraz większość Polaków miewa spory kłopot, kiedy przychodzi im go wymówić lub poprawnie odmienić przez przypadki w l. poj. i mn. Dlatego przeczytajcie uważnie to, o czym napiszę w dalszej części dzisiejszego odcinka…

Po pierwsze, musicie sobie uświadomić, że rzeczownik statua zawiera nietypowe połączenie samogłosek ua, które powinno się starannie artykułować. Zapamiętajcie, że głoska u należy tu do sylaby ze spółgłoską t, a samogłoska a występuje samodzielnie i że akcent w całym wyrazie pada na pierwszą sylabę: [sta-tu-a].

Jeśli się o tym nie wie, łatwo o dodanie do a głoski ł bądź j i zrobienie ze słowa statua tworów o brzmieniu statuła albo statuja, w których przycisk pada już na sylabę -tu- [sta-tu-ła], [sta-tu-ja]. Ale mówienie i pisanie statuła (statuły, statule, statułą) lub statuja (statui, statują) jest niepoprawne.

Skoro już wiecie, jaką postać graficzną ma latynizm statua i jak należy go wymawiać, czas na poznanie form fleksyjnych. Oto one

l. poj.

(kto? co?) statua;
(kogo? czego?) statui lub statuy;
(komu? czemu?) statui;
(kogo? co?) statuę;
(kim? czym?) statuą;
(o kim? o czym?) statui;
(o kto? o co?) statuo.

l. mnoga:

(kto? co?) statuy;
(kogo? czego?) statui;
(komu? czemu?) statuom;
(kogo? co?) statuy;
(kim? czym?) statuami;
(o kim? o czym?) statuach;
(o co? o kto?) statuy.

Zawsze więc mówcie: Była to piękna statua; Na zdjęciu widziałem kilka wspaniałych statui; Nowoczesne statuy nie robią na mnie takiego wrażenia jak stare. 

Pan Literka

Scroll to Top