Naigrawać się (nie: naigrywać się)

Powinno się mówić i pisać naigrawać się z kogoś lub z czegoś (czyli ‘kpić lub szydzić z tej osoby lub rzeczy, żartować z kogoś lub czegoś w przykry i złośliwy sposób’), a nie: naigrywać się.

Żeby się o tym przekonać, wystarczy zajrzeć do Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2004, s. 582).

Mimo to sporo osób wybiera przy różnych okazjach błędną formę naigrywać się. Ciągle słyszę, a także widzę w druku czy internecie zwroty w rodzaju

młodzi ludzie naigrywali się ze starszych;

Czesi lubią się naigrywać z polszczyzny, tak jak my z czeszczyzny;

przestań się z naigrywać z koleżanki, że jest gruba.

Błąd powstaje dlatego, że funkcjonuje w polszczyźnie kilka bezokoliczników niedokonanych z cząstką -ywa- (np. grywać, nagrywać, wygrywać, zagrywać, odgrywać się, zgrywać się itp.) i niektórzy sądzą, że należy do nich także czasownik naigrywać się.

Tymczasem nie należy…

Trzeba go zawsze łączyć z czasownikiem dokonanym naigrać się (‘naszydzić się do woli’), który nie dotrwał do naszych czasów, gdyż rzadko go używano. Dawniej jednak bezokoliczniki naigrać się – naigrawać się stanowiły parę (pierwszy był dokonany, drugi niedokonany).

Etymologicznie obydwa miały związek z bezokolicznikiem igrać (1. ‘traktować coś jak zabawkę, igraszkę’, 2. ‘droczyć się z kimś’, 3. ‘postępować lekkomyślnie’).

Mówi się czasem nie igraj z ogniem albo nie igraj, bo się doigrasz! Powstały w ten sposób, że do igrać doszedł przedrostkowy przyimek na- (na- + -igrać; na- + -igrawać).

 Maciej Malinowski

1 komentarz

  1. Dodam, że w książkach często widzę pisownię zarówno naigrawać się, jak i naigrywać się. Dotyczy to zarówno literatury nowej, jak i starszej, więc, jak sądzę, błędne naigrywać się nie jest wcale nowością w naszym języku, a wręcz wygląda na całkiem w nim zadomowione.
    W związku z tym ciekawi mnie jedna rzecz. Skoro bowiem językoznawcy dopuścili do użycia słowo nadwyrężać (i teraz jest ono rozpanoszone, że hej), będące wcześniej błędną formą od nadwerężać, to co stoi na przeszkodzie, żeby uznać także naigrywać się? Bo „skoro tylu Polaków tak mówi”…

Komentowanie jest niedostępne.

Scroll to Top