Modelaż twarzy

Zapisywanie tego słowa jako modelarz świadczy, niestety, o ignorancji językowej, czyli braku wiedzy na tematy poprawnościowe

– W jednym z odcinków „Słownika polsko-polskiego” w Telewizji Polonia młoda kobieta zapytała prof. Jana Miodka o pewne słowo związane z upiększaniem twarzy. I dodała, że niektórzy zapisują je przez „rz” jako „modelarz”. Tymczasem jeśli już koniecznie trzeba go używać – mówiła – to powinno chyba ono zawierać „ż”, „modelaż”, tak jak „makijaż”, „balejaż”, „wizaż”. Profesor to potwierdził. Czy mógłby Pan coś więcej na ten temat napisać i utrzeć nosa tym kosmetyczkom, które piszą „modelarz kosmetyczny”? (e-mail od internauty).

Podczas internetowej kwerendy z łatwością natrafia się na błędną pisownię wyrazu przytoczonego przez korespondenta:

Przy wykonywaniu modelarzu twarzy głównym wyznacznikiem jest kształt twarzy. Odpowiednio dobrane kosmetyki zniwelują niedoskonałości i nadadzą twarzy trójwymiarowość;

Przy modelarzu twarzy należy pamiętać o tym, że na co dzień twarz nie wymaga konturowania (na mokro i na sucho), ale to zależy też od indywidualnych upodobań;

Modelarz zewnętrzny polega na przyciemnieniu tych stref twarzy, które po porównaniu z twarzą owalną „wystają” poza jego obszar; modelarz wewnętrzny na formowaniu kształtów za pomocą światła i cienia.

Zapisywanie wyrazu modelaż jako modelarz świadczy, niestety, o ignorancji językowej, czyli braku wiedzy na tematy poprawnościowe, młodych ludzi, którzy nie uzmysławiają sobie, że są to pojęcia z tej samej sfery upiększania twarzy, co makijaż czy wizaż, a zatem że wszystkie te określenia muszą być w piśmie oddane przez -aż.

Wiadomo nie od dzisiaj, że makijaż i wizaż zapisujemy przez ż dlatego, że chodzi o fonetyczny, rodzimy odpowiednik francuskich rzeczowników maquillage i visage, których cząstki -quill– i vis– przeszły na gruncie polszczyzny w -ki– oraz wiz-, a wygłosowe -age w -aż.

Za wzorzec dla słowa modelaż przyjęliśmy galicyzm modelage [wym. mɔd.laʒ] (= modlaż), oznaczający ‘modelowanie’ (od modelér ‘modelować’). Francuzi mają również na ów zabieg inne sformułowanie – modélisation [wym. mɔ.de.li.za.sjɔ̃] (= modelizasją), mocno jednak wierzę w to, że nie upowszechni się u nas za jakiś czas polonizm modelizacja.

Jest przecież rzeczownik odczasownikowy (gerundium) modelowanie (twarzy), powstały od pojemnego semantycznie czasownika modelować, w jednym ze znaczeń odnoszącego się do poprawiania kobiecej urody.

Poza swojsko brzmiącym modelowaniem (twarzy) w słownictwie z zakresu kosmetologii i medycyny estetycznej znajdziemy termin lifting (ang. face lifting, neck lifting ‘chirurgiczna likwidacja zmarszczek na twarzy i szyi’; od face lift, neck lift ‘podciągać skórę twarzy, szyi’).

Obydwa te zabiegi noszą nazwę wolumetria (ang. volumetry face, volumetry neck). To jeden z niezwykle popularnych obecnie zabiegów z dziedziny medycyny estetycznej bez użycia skalpelu, a więc bezinwazyjny, poprawiający owal twarzy i likwidujący zmarszczki szyi, a także skutecznie eliminujący inne ich niedostatki (np. przez wstrzyknięcie w mięśnie twarzy i szyi kwasu hialuronowego). Niestety, trzeba za to dość słono zapłacić.

Wracając do słowa modelaż, dopowiem, że słowniki języka polskiego (nawet te on-line, czyli ciągle uaktualniane) do tej pory go nie odnotowują. Nic więc dziwnego, że w edytorze Worda spell checker automatycznie zmienia go w modelarz i pisownię modelaż trzeba po prostu wymusić.

Jak wiadomo, modelarz to ‘specjalista wykonujący modele samolotów, statków, samochodów itp.’.

Na koniec dodam, że słowa modelaż nie wolno mylić ze słowem modeling (rzadziej modelling). Modeling to ‘prezentowanie na sobie strojów, dodatków i stylizacji bądź pozowanie artystom do zdjęć lub obrazów’.

MACIEJ  MALINOWSKI