Lek

Lek (‘środek leczniczy, medykament’, z łac. medicamentum) jest słowem bardzo starym, ogólnosłowiańskim, z korzeniami w prasłowiańszczyźnie, obecnym w polszczyźnie od XV stulecia.

Zamiast lek mówi się niekiedy lekarstwo i panuje opinia, że chodzi o skrót słowa lekarstwo powstały przez odcięcie członu -arstwo.

To jednak nieprawda – lek jest wyrazem samodzielnym od samego początku, etymologicznie kontynuatorem prasłowiańskiej formy *lěkъ, lekarstwo zaś to twór pochodny od rzeczownika lekarz utworzony przyrostkiem -stwo od podstawy lekar-.

Dzisiaj wyrazy lek i lekarstwo traktuje się jako synonimy, ale w przeszłości nimi one nie były.

Słowo lekarstwo nazywało pierwotnie ‘sztukę lekarską, leczenie’; a także sam ‘zawód lekarza lub znachora’. Dawne słowniki (z XVI wieku) zamieszczają taki oto cytat: Paraliżem zrażony, do Krakowa jechał dla lekarstwa, co miało znaczyć ‘jechał po leczenie’.

Zanim na dobre upowszechniły się określenia lekarz i lekarka, na ‘osoby, które leczyły (także na znachorów)’ mówiono lekownik i lekownica, a później leczyciel, leczycielka.

Z kolei od słowa lekarz powstały na krótko czasowniki lekarzyć i lekarować (tzn. ‘być lekarzem’).

Inaczej też nazywano ‘miejsce, gdzie przebywali chorzy’ – była to lekarnia, a dopiero wtórnie lecznica (to drugie określenie przetrwało do naszych czasów).

Słowo szpital (z niem. Spital, forma śpital była gwarowa) weszło do użytku i upowszechniło się o wiele później – dopiero w pierwszych latach XVII wieku. Na początku nazywano tak ‘przytułek dla nędzarzy, starców i kalek znajdujący się przy plebanii kościoła’.

My używamy słowa szpital, ale na świecie ludzie posługują się internacjonalizmem hospital (‘szpital’).

 Pan Literka

Scroll to Top