Kruczoczarny

Dzień dobry!
Czy słowo kruczoczarne (i inne tego typu) miało kiedykolwiek pisownię rozłączną? Jeśli tak, to kiedy? Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam serdecznie!

Pisownia przymiotników złożonych z członów nierównorzędnych znaczeniowo, a więc takich, do których należy wyraz kruczoczarny, jest od dawna ustalona: łączna, a nie rozłączna czy z łącznikiem (tak samo pisze się np. popularnonaukowy ‘naukowy w ujęciu popularnym’ czy rzymskokatolicki ‘katolicki w obrządku rzymskim’). Chodzi przecież o połączenie dwóch przymiotników (kruczy i czarny), w których elementem zasadniczym, określanym, pozostaje człon czarny, a członem określającym – człon pierwszy (kruczy). Kruczoczarny to inaczej ‘bardzo czarny, kruczy’, piszemy więc: kruczoczarne włosy (‘włosy bardzo czarne, jak pióra kruka’) i kruczowłosy mężczyzna (‘mężczyzna o włosach bardzo czarnych’). Identyczną ortografię musiałby mieć np. przymiotnik smołoczarny (czyli ‘czarny jak smoła’), gdyby kiedyś wszedł do polszczyzny i się upowszechnił.
Proszę zauważyć, że w wyrazie kruczoczarny przymiotnik kruczy (jego temat krucz-) został połączony z przymiotnikiem czarny spójką (interfiksem) -o- (krucz- + -o- + czarny), a zatem nie wchodzi w grę pisownia rozdzielona kruczo czarny, o której pani wspomina (w polszczyźnie nigdy nie było przysłówka kruczo [istnieje on tylko potencjalnie – Red.]). Owego słowa nie da się więc potraktować obocznie jako wyrażenia i „podłączyć” pod zestawienie, w którym człon pierwszy jest przysłówkiem, a drugi imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem (np. łatwo zapalny, trudno czytelny, twórczo pracującyochoczo czytający).
Dodam, że w medycynie spotyka się określenie mięsień kruczo-ramienny (łac. musculus coracobrachialis, inaczej ‘najmniejszy mięsień grupy przedniej mięśni ramienia’), w którym przymiotnik kruczo-ramienny pisany jest z dywizem. Taką ortografię trzeba w tym wypadku uznać za uzasadnioną, gdyż mamy do czynienia z zestawieniem o członach równorzędnych znaczeniowo (połączenie przymiotnika ramienny od ramię i formy krucz- + interfiks -o- będącej „skrótem” wyrażenia wyrostek kruczy łopatki).
Maciej Malinowski, mistrz ortografii polskiej, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków
Scroll to Top