Ogólnie jestem dyslektykiem, ale chciałem Pana zapytać o pewną sprawę. Chodzi mi o wyraz „tudzież”. Jakie jest jego pochodzenie, znaczenie, pisownia i w jakich sytuacjach i kiedy możemy go stosować? Czy jest on dostojniejszym odpowiednikiem wyrazu „albo”? Mnie i moich znajomych śmieszy to jak gdyby szlacheckie i mało używane słówko…
Rzeczywiście, tudzież może śmieszyć, kiedy ktoś posługuje się nim w zwykłej mowie, np. Kolega dostał od rodziców komputer tudzież telefon komórkowy. Jest to dziś wyraz przestarzały, charakterystyczny dawniej dla stylu pisanego, książkowego (np. Zachowały się fragmenty dzienników, tudzież relacje przyjaciół pisarza), o znaczeniu a także, jak również; oraz, i. Jak zatem widać, tudzież nie jest „dostojniejszym odpowiednikiem wyrazu albo”.
Dodam, że przed tudzież można postawić przecinek, albo nie. Jeśli formę tę traktujemy jako spójnik i lub oraz, przecinek jest zbyteczny, np. Zachowały się fragmenty dzienników tudzież (czyli: i, oraz) relacje przyjaciół pisarza. Jeśli jako wyrażenie a także bądź jak również − konieczny, np. Zachowały się fragmenty dzienników, tudzież (czyli: a także, jak również) relacje przyjaciół pisarza.
Nie znalazłem, niestety, etymologii słówka tudzież. Aleksander Brückner podaje jedynie w swoim Słowniku etymologicznym języka polskiego, że tudzież znaczyło dawniej ‘zaraz’ (kiedy była mowa o czasie) i ‘blisko’ (gdy chodziło o miejsce).