Jak brzmi dopełniacz od (te) radia?

Na jednym z szyldów prywatnego zakładu usługowego (elektromechanicznego) w Krakowie widnieje napis: Montaż radii. Jak myślicie: czy jest to poprawnie?

Otóż nie. Ktoś, kto tak napisał, na pewno długo się zastanawiał, jaką postać powinno mieć słowo radio w dopełniaczu l. mn. Zdecydował się na radii być może pod wpływem wielu wyrazów kończących się w II przypadku l. mn. na -ii, np. (tych) komedii, tragedii, encyklopedii, melodii, rapsodii. Tylko że nie był to wybór dobry, gdyż taką końcówkę fleksyjną przybierają rzeczowniki rodzaju żeńskiego, a radio jest rodzaju nijakiego.

W takim razie jak powinien brzmieć dopełniacz od (te) radia, jeśli ma się na myśli ‘odbiorniki radiowe’? – spytacie.

Musicie wiedzieć, że słowo radio jest pochodzenia obcego, skrótem od francuskiego radio(phone), zapisywanym też kiedyś  fonetycznie jako radiofon, a nawet radjofon (przez „j”). Przez długi czas pozostawiano je w formie mianownikowej ze względu na to, że ów nowy rzeczownik kończył się nietypowo – na -io (wymawiane jako [jo]) po spółgłosce d. Z tego powodu nie dało się go za bardzo podciągnąć pod odmianę rzeczowników rodzaju nijakiego kończących się na -o z poprzedzającą spółgłoską twardą typu okno (okno, okna, w oknie; okna, okien, oknom, z oknami, o oknach) bądź pod odmianę rzeczowników rodzaju nijakiego kończących się na -o z poprzedzającą spółgłoską historycznie miękką typu morze (np. morze, morza, z morzem; morza, mórz, z morzami, o morzach). Wtedy bowiem musielibyśmy mówić i pisać… (tych) radyj bądź (tych) rad.

Dlatego językoznawcy włączyli rzeczownik radio do grupy wyrazów obcych kończących się na -um, takich jak muzeum, liceum, gimnazjum, sympozjum itp. Ponieważ te mają w II przypadku l. mn. -ów (tych muzeów, tych liceów, tych gimnazjów, tych sympozjów), radio również otrzymało takie brzmienie – (tych) radiów.

Forma (tych) radiów razi jednak poczucie językowe wielu osób, więc w znaczeniu ‘odbiornik radiowy’ posługują się one raczej określeniami: (tych) radioodbiorników, (tych) odbiorników radiowych, (tych) aparatów radiowych, (tych) radioaparatów, a w znaczeniu ‘radiowa stacja nadawcza’ – terminami radiostacja, rozgłośnia radiowa.

Tak więc i Wy mówcie i piszcie radioodbiorników, radiostacji. Ale pamiętajcie, że jeśli ktoś użyje zwrotu: Z wszystkich  radiów na świecie płynęły informacje o katastrofie, nie jest to błąd…

Pan Literka

PS Dodam, że tak samo należy odmieniać wyraz studio w znaczeniach ‘akustycznie izolowane pomieszczenie’, ‘pracownia, atelier’ czy ‘małe mieszkanie z otwartą przestrzenią’: w l. poj. (to) studio, studia, studiu, ze studiem, w studiu; w l. mn. (te) studia, studiów, studiom, ze studiami, w studiach.

Scroll to Top