Gergely Karácsony. Jak wymawiać, odmieniać i zapisywać?

Co dziennikarz, to inny zapis nazwiska burmistrza Budapesztu w odmianie…

–  Interesuje mnie wymowa i sposób zapisywania i imienia nazwiska węgierskiego polityka, burmistrza Budapesztu. Dziennikarze mają z tym spory kłopot. Człowiek nazywa się Gergely Karácsony i niektórzy mówią literowo „Gergeli Karaczoni”, a w dopełniaczu piszą z apostrofem Gergely’ego Karácsony’ego (na www.rp.pl/polityka/art18918571). Spotkałem się także z pisownią Gergela Karácsonyego („Gazeta Wyborcza „z 24 września br.) oraz Gergelya Karácsonya (www.gazetaprawna.pl). Istne pomieszanie z poplątaniem. Jak powinno być poprawnie? (e-mail od internauty).

Język węgierski, zaliczany do rodziny ugrofińskiej, jest dla nas, Polaków, niezwykle trudny do opanowania ze względu na to, że występują w nim obce polszczyźnie litery (ö, ő, ú, ü, ű) i połączenia literowe (np. cs, dzs, gy, ly, ny, zs; cs to polskie cz, dzs to , gy to , ly to j, ny to ń, zs to ż).

Ale od dziennikarzy posługujących się na co dzień słowem mówionym i pisanym, nawet jeśli nie znają tego języka, wymaga się przynajmniej elementarnej wiedzy na temat artykulacji i zapisu osobowych nazw własnych.

Niestety, nie zaprzątają sobie oni zbytnio tym głowy, tylko mówią i piszą po swojemu, a „efekty” takiej byle jakiej twórczości widzimy potem w tekstach prasowych i internetowych. Spotyka się tam – na co zwrócił uwagę czytelnik – rozmaite warianty ortograficzne odmienionych personaliów węgierskiego polityka…

Tymczasem tego i owego w omawianej kwestii można się dowiedzieć z Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego (Warszawa 2017, część wstępna, s. 101–102; 69. Nazwiska węgierskie).

W regule 69.2 w pkt c) znajdujemy informację o „nazwiskach o zakończeniu -gy, -ly, -ny (w wymowie: -d’, -j, -ń) i podpowiedź, że „odmieniają się jak rzeczowniki typu łabędź, dobrodziej, kamień”. Rzecz jasna, musi to dotyczyć również imion.

Imię i nazwisko młodego węgierskiego polityka, od dwóch lat – dzięki wysiłkom głównych ugrupowań opozycyjnych, które poparły tę kandydaturę – burmistrza Budapesztu, typowanego na następcę Viktora Orbána, ponieważ mają dosyć polaryzacji państwa i nastrojów antyunijnych na Węgrzech, kończy się odpowiednio na -ly i -ny (Gergely Karácsony).

Owo -ly odpowiada polskiej jocie, a -ly – głosce ń, a zatem imię Gergely wymawia się jako [gergej], a nazwisko Karácsony – jako [koračoń], č = cz (głoska a brzmi bardziej jak polskie o, gdyż artykułuje się ją przy lekko zwężonych ustach).

Taka, a nie inna wymowa wpływa oczywiście na poprawną ortografię personaliów Gergely Karácsony w odmianie. Pisze się: D. B. Gergelya Karácsonya, C. Gergelyowi Karácsonyowi, N. Gergelyem Karácsonyem, Ms. Gergelyu Karácsonyu, co odpowiada wymowie: [gergeja koračońa], [gergejowi koračońowi], [gergejem koračońem], [gergeju koračońu].

Jak widać, absolutnie nie wchodzi w grę apostrof!

Tymczasem widuje się go nagminnie w tekstach dziennikarskich. Po prostu niektórzy (głównie młodzi) autorzy zupełnie opacznie – przez błędną analogię do pisowni w przypadkach zależnych imion i nazwisk kończących się na -y (odpowiada głosce [i]), np. Barry’ego, Kennedy’ego – tak samo traktują imię i nazwisko Gergely Karácsony (jakby się je wymawiało z wygłosowym [li], [ńi]).

Niewykluczone, że mylą je niekiedy z nazwiskiem węgierskim Kosztolányi, które zapisuje się bez apostrofu i odmienia przymiotnikowo Kosztolányiego, Kosztolányiemu itd., gdyż wymawia [kostolańi].

Jak widzimy, różnica między nazwiskiem Kosztolányi i Karácsony jest gramatycznie (fonetycznie, ortograficznie) zasadnicza.

MACIEJ  MALINOWSKI

 

Scroll to Top