Czy wiecie, że niebawem minie sto lat od chwili, gdy w amerykańskich sklepach pozwolono klientom samodzielnie chodzić między półkami i wybierać towar?
Było to w 1912 r. Po czterech latach pod Chicago uruchomiono pierwsze centrum handlowe Market Square, a w 1917 r. działało już w USA blisko trzy tysiące samoobsługowych placówek sieci Piggly Wiggly.
Ale słowo hipermarket na oznaczenie sklepu o wielkiej powierzchni (gr. hyper ‘nad, ponad’ + market ‘duży, wielobranżowy sklep’) pojawiło się sporo lat później, dopiero pod koniec lat 60. ub. wieku i to w Europie. Nazwę wymyślił Francuz Jacques Pictet kilka lat po uruchomieniu pierwszego na starym kontynencie takiego miejsca do handlu pod Brukselą.
Dziś w Polsce mamy zatrzęsienie super- i hipermarketów. Ich nazwy są często przekręcane, trudno się je wymawia, a także zapisuje, więc dobrze by było, żebyście z uwagą przeczytali to, o czym napiszę poniżej.
Otóż poprawnie mówi się Idę do [żanta], a nie: Idę do [żana] albo [żanu]. Nazwę Géant wymawia się (starannie) z lekką nosowością i akcentem na ostatniej sylabie jako [żeă]. Jak widzicie, końcowe t pozostaje nieme w mianowniku, ale wchodzi do odmiany. Nawiasem mówiąc, géant znaczy po francusku ‘olbrzym, kolos, gigant’.
Auchan z kolei to fonetyczny zapis nazwy peryferyjnej dzielnicy francuskiego miasta Lilles [czytaj: Lil] − Hauts Champs (‘wysokie łąki’), gdzie powstał okazały market. Nazwę Auchan wymawia się jako [oszã], z lekką nosowością i akcentem na ostatniej zgłosce, i jest ona nieodmienna. Mówimy i piszemy: Idę na zakupy do Auchan (a nie: Auchanu a. Auchana); Zrobiłem zakupy w Auchan (a nie: w Auchanie).
Wreszcie Carrefour. Dosłownie wyraz ten znaczy ‘skrzyżowanie’, bo pierwszy hipermarket we Francji usytuowano w pobliżu przecięcia pięciu dróg. Carrefour trzeba wymawiać jako [karfur], a więc z przyciskiem na ostatniej sylabie. W odmianie jest inaczej, mówimy: Idę do [do karfura]; Byłam w [karfurze]. W zapisie nie może się natomiast pojawić apostrof. Zawsze pisze się: do Carrefoura (a nie: Carrefour’a), z Carrefourem (a nie: Carrefour’em).
Pan Literka