Dlaczego baba wielkanocna?

To oczywiste, że wielkanocne śniadanie nie może się obejść bez baby drożdżowej, tak jak wigilia czy Boże Narodzenie bez makowca i piernika.

Czy wiecie, że nazwa baba wielkanocna wzięła się z tego, że przypomina kształtem kolistą spódnicę, jaką nosiły dawno temu na wsiach starsze kobiety? Była to spódnica węższa u góry, a szeroka u dołu, z fałdami, tak też wygląda upieczona słodka baba wielkanocna, posypana cukrem pudrem albo lukrem czy czekoladą.

Poza babą na stole musi się znaleźć mazurek, czyli słodki, lukrowany placek z kruchego ciasta z nałożoną masą bakaliową, konfiturową, marcepanową itp., przekładany migdałami, rodzynkami, figami. Ale o ile udana baba wymaga dość ścisłego trzymania się przepisu, o tyle mazurek przyrządza się prosto. Powinien być jedynie pięknie ozdobiony. Podobno sama idea wypieku mazurka pochodzi ze Wschodu, skąd dotarła do Polski razem z Turkami, a nazwa owego ciasta wzięła się stąd, że najpierw piekły je kobiety mieszkające na Mazurach.

Na koniec uwaga ortograficzna. Słowo Wielkanoc jest połączeniem dwóch wyrazów (przymiotnika wielka i rzeczownika noc), ale należy do tej grupy zrostów, w których człon pierwszy występuje w dwóch formach: odmiennej i nieodmiennej. Można zatem powiedzieć i napisać: Wielkanoc, Wielkanocy, Wielkanocą albo Wielkanoc, Wielkiejnocy, Wielkąnocą. Dopuszczalny jest ponadto zapis Wielka Noc (np. Było to w czasie świąt Wielkiej Nocy).

Dziś nie jest już błędem pisownia Święta Wielkanocne, kiedyś jednak obowiązywał zapis święta wielkanocne (obydwa człony małymi literami), bo de facto chodzi o wyrażenie peryfrastyczne, omowne (nazwą własną pozostaje przecież Wielkanoc). Tak samo (czyli małymi literami) pisało się kiedyś wielki post zgodnie z regułą zapisywania nazw okresów liturgicznych. Ale że Wielki Post (i Adwent) należy w roku kościelnym do tzw. okresów mocnych, czyli szczególnie ważnych, Komisja Języka Religijnego Rady Języka Polskiego zdecydowała, że poprawnym zapisem jest Wielki Post (jak Wielki Tydzień, Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota czy Poniedziałek Wielkanocny).

Pan Literka

Scroll to Top