Wyrazy apostrof i apostrofa są do siebie brzmieniowo bardzo podobne, ale różnią się znaczeniem (i dlatego nie wolno ich ze sobą mylić).
Obydwa pochodzą z grecki: apostrof od słowa apóstrophos (dosł. odwrócony’), apostrofa od wyrazu apostrophḗ (‘odwrócenie się, zwrot’).
W tym drugim wypadku chodzi o pozorne odwrócenie się od słuchaczy, aby zwrócić się do kogoś innego, zwłaszcza do osoby nieobecnej lub zmarłej. Apostrofa jest bowiem figurą stylistyczną polegającą na odwołaniu się do istot żywych, przedmiotów nieożywionych, zjawisk itp., wprowadzającą do wypowiedzi elementy podniosłości i patosu.
Rozbudowana apostrofa nazywa się inwokacją (z łac. invocatio ‘wezwanie, błaganie’).
Z apostrofą spotykamy się często w utworach literackich i modlitewnych, np.
Litwo – ojczyzno moja, ty jesteś jak zdrowie! (Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”);
Młodości! dodaj mi skrzydła! (Adam Mickiewicz, „Oda do młodości”);
Czego chcesz od nas, Panie, za swe hojne dary? (Jan Kochanowski, „Pieśń XXV”);
Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! ( Jan Kochanowski, „Pod lipą”);
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata;
Pobłogosław Panie Boże, nas i te dary, które z laski Twej spożywać będziemy.
Apostrofą jest także bezpośrednie zwrócenie się nauczyciela do Was w czasie lekcji (np. Drodzy uczniowie; Moi kochani).
Zupełnie coś innego znaczy apostrof.
To znak graficzny w kształcie przecinka umieszczany nad linią ( ’ ) służący do oddzielania końcówki w niektórych wyrazach obcych (np. George’a, Morse’a, Skype’a) bądź zastępowania wyrzuconej litery (np. d’Alembert, O’Connor, l’homme). W dwóch apostrofach podaje się również znaczenie wyrazu (np. blankiet ‘gotowy druk do wypełnienia’).
Pan Literka