1 (dzień) czerwca

W dacie między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze występuje domyślny wyraz dzień, który wyklucza między nimi pozorny związek zgody…

Łódź, 1 czerwiec 2002 r.; Wystawa jest czynna w dniach 10-25 maj br. – takich czy podobnych przykładów, zawierających błędnie zapisaną datę, spotyka się wiele w ogłoszeniach, obwieszczeniach, pismach urzędowych, a nawet w prasie. Tymczasem poprawne formy to: 1 czerwca, 10-25 maja.

Skąd się biorą w języku sporej grupy Polaków wyrażenia typu 10 styczeń, 5 luty, 3 maj itp.? Na pierwszą część pytania można by odpowiedzieć krótko: z ignorancji i niechlujstwa mówiących i piszących. Druga wymaga wytłumaczenia. Jeżeli mówimy piękna dziewczyna, to mamy do czynienia z połączeniem wyrazów, pomiędzy którymi zachodzi związek zgody. Gdyby ta sama zasada dotyczyła wyrażeń: 10 styczeń, 5 luty, 3 maj itp., wówczas liczebniki musiałyby być określeniami nazw miesięcy, a tak nie jest. Nie chodzi przecież o dziesiąty w ogóle styczeń, jakiś piąty luty czy trzeci z kolei maj. W dacie między liczebnikiem a nazwą miesiąca zawsze występuje domyślny wyraz dzień, który wyklucza między nimi pozorny związek zgody. Miesiąc zawsze musi stać w dopełniaczu: Łódź, 1 (dzień) czerwca 2002 r., Wystawa jest czynna pomiędzy 10 a 25 (dniem) maja br.

Data może wystąpić w zdaniu jako podmiot albo okolicznik. Przykładowo informację „Dzisiaj jest 30 maja 2002 r.” odczytujemy w dwojaki sposób: „Dzisiaj jest trzydziesty maja” albo „Dzisiaj jest trzydziestego maja„. Inaczej będzie z konstrukcją: „Zdarzyło się to 30 maja 2002 r.”. Tutaj powiemy wyłącznie: „Zdarzyło się to trzydziestego maja”. Kiedy jednak liczebnikowi towarzyszy człon „w dniu”: „Zdarzyło się to w dniu 30 maja 2002 r.”, jedyny poprawny odczyt jest taki: w dniu trzydziestym maja, a nie: w dniu trzydziestego maja” ( wyraz dzień występuje w miejscowniku, to samo musi dotyczyć liczebnika).

Spotyka się różne warianty zapisywania dat z użyciem liczebników. Słownik poprawnej polszczyzny PWN (sprzed 20 lat) dopuszcza stawianie kropek pomiędzy nimi nawet wtedy, gdy miesiąc ma postać liczebnika rzymskiego, np. 2.V.2002 r. Zasady pisowni polskiej Stanisława Jodłowskiego zezwalają na zapis z jedną kropką po cyfrze arabskiej przed cyfrą rzymską: 2.V 2002 r., z kolei Nowy słownik ortograficzny PWN zaleca stawianie kropek wyłącznie wtedy, gdy data zapisana jest cyframi arabskimi: 2.05. 2002 r.

Należałoby się chyba opowiedzieć za jednym modelem (polecanym przez najnowsze słowniki). Jeżeli data zapisywana jest cyframi arabskimi, wówczas trzeba je rozdzielić kropkami dla zwykłej przejrzystości: 2.05.2002 r. Gdy chcemy użyć liczebnika rzymskiego (na oznaczenie miesiąca), kropki są chyba zbyteczne 2 V 2002 r. Zawsze natomiast wolno się posłużyć słowną nazwą miesiąca i pisać 2 maja 2002 r. Skrót „r.” czy forma „roku” nie są wymagane.

Trudno natomiast zaaprobować pisanie dat w taki oto sposób: „Zgodnie z decyzją władz spółdzielni z dnia 01-02-02 zawiadamiamy, że…”. Nie dla wszystkich będzie to 1 lutego 2002 r., ktoś może się uprzeć, że chodzi o datę… 2 lutego 2001 r.! Kiedy pod koniec 1984 r. Polski Komitet Miar i Normalizacji wprowadził nowe normy w zapisie dat, chodziło o włączenie naszego kraju do ogólnoświatowego systemu numerycznego. Dla komputera bowiem przy wprowadzaniu danych najważniejszy jest rok, później z łatwością wyszuka i miesiąc, i dzień. Nieoczekiwanie jednak zaczęto tę nowinkę traktować jako znak nowoczesności. W zakładach pracy wydawano nawet w tej sprawie rozporządzenia, nowy wzór ochoczo włączyli do pism urzędnicy, nowoczesne datowanie pojawiło się w gazetach. Pełne szyfrów treści zaczęły docierać do adresatów, np. „Zawiadamiamy, że w dniu 95-05-21 o godz. 18 odbędzie się spotkanie…”. Przez jakiś czas tak zapisywano daty nawet w… korespondencji prywatnej! Moda na szczęście minęła.

Oto jednak, wraz z nastaniem nowego stulecia, pojawił się inny kłopot. Wprawdzie powrócono to starego zapisu (najpierw dzień, potem miesiąc i na końcu rok), ale zupełnie nieoczekiwanie robi się co innego – rok 2002 skraca do 02, a dni 1, 2, 3, 4 itd. zapisuje jako 01, 02, 03, 04 itd. Ponadto używa się łączników, a nie kropek (np. 01-06-02). Czy naprawdę tak trudno pisać po prostu 1.06.2002?

MACIEJ MALINOWSKI

Scroll to Top