Wyświecić i wyświęcić

Czasowników wyświecić i wyświęcić nie należy mylić, czyli używać jednego zamiast drugiego. A o to nietrudno, gdyż różnią się tylko jedną głoską i literą (e – ę).

Powiedzenie wyświecić kogoś skądś jest dzisiaj mocno archaiczne, ale wciąż jeszcze spotyka się je niekiedy w tekstach.

W średniowieczu dotyczyło sytuacji, kiedy przestępcę lub heretyka wypędzano z miasta nocą przy płonących świecach albo pochodniach, okładając przy tym rózgami, co było dodatkowo hańbiące.

Jak widzicie, etymologicznie bezokolicznik wyświecić miał związek ze słowem świeca (świeca – wyświecić), przenośnie jednak znaczy to samo, co ‘wypędzić, wydalić kogoś skądś’, i nie musi wcale dotyczyć nocy i świec.

Z pewnością pamiętacie z „Chłopów” Władysława Reymonta, w jaki w bardzo nieprzyjemny sposób wypędzono ze wsi Jagnę za niemoralne prowadzenie się, wywożąc ją na wozie z gnojem. Inaczej mówiąc, Jagnę właśnie wyświecono ze wsi…

Dla odmiany nie ma chyba żadnych wątpliwości, jaki jest sens czasownika wyświęcić.

To inaczej: 1. ‘nadać czemu charakter sakralny przez skropienie wodą święconą; poświęcić oraz 2. ‘udzielić święceń kapłańskich’.

Dawniej mówiono chętnie wyświęcić cały dom (dzisiaj powie się raczej poświęcić cały dom), a do tej pory posługujemy się zwrotami wyświęcić kogoś na księdza czy wyświęcić kogoś na kapłana.

Dodam na koniec, że słowo wyświecać (przez e) ma obecnie przede wszystkim znaczenie ‘długim noszeniem spowodować wytarcie ubrania, zwłaszcza na łokciach i kolanach’.

I właśnie tę definicję widuje się w słownikach na pierwszym miejscu. Ktoś może więc wyświecić rękawy swetra czy bluzy na łokciach lub chodzić w wyświeconych spodniach.

Pan Literka

Scroll to Top