Vademecum (wademekum)

Słowo vademecum (lub po graficznym spolszczeniu wademekum) nazywa ‘książkę, podręcznik zawierające podstawowe wiadomości lub praktyczne wskazówki z jakiejś dziedziny’. Można więc powiedzieć, że jest to synonim wyrazów przewodnik, informator.

Chodzi o zapożyczenie z języka łacińskiego. Pierwotnie vademecum nie było rzeczownikiem, tylko zwrotem – vade mecum (dosłownie ‘pójdź ze mną’, od vade ‘pójdź’, me to narzędnik zaimka osobowego ego ‘ja’, cum ‘z, ze’). Dopiero później stało się zrostem i przeszło do tej części mowy.

Należy wiedzieć, że ów rzeczownik występuje do dzisiaj wyłącznie w liczbie pojedynczej i pozostaje nieodmienny (zajrzycie do Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod redakcją prof. Edwarda Polańskiego, Warszawa 2010, s. 986 i s. 989).

Mówi się zawsze np.

–  Znalazłem to w niejednym vademecum lub wademekum;
–  Lubię korzystać z turystycznego vademecum (wademekum);
–  Regulamin szkolny powinien stanowić ważne vademecum (wademekum) dla każdego ucznia.

Zgodnie z tym, co napisałem, za niepoprawne uważa się wyrażenia (te) vademeca (wademeka), (tych) vademeców (wademeków), o (tych) vademecach (wademekach) itd., np. Był to autor wielu vademeców (wademeków), poprawnie: Był to autor niejednego vademecum (wademekum).

Kiedy pozna się budowę naszego słowa, widać wyraźnie, że cząstka -um należy do przyimka cum (‘ze’), a nie jest jak w wyrazie kompendium (compendium) – to również ‘zbiór lub zarys podstawowych wiadomości z jakiejś dziedziny wiedzy’ – końcówką l. poj. świadczącą o tym, że mamy do czynienia z wyrazem rodzaju nijakiego.

Pamiętajcie zatem, że mówi się i pisze (to) kompendium (compendium) oraz (te) kompendia (compendia), ale zawsze – wyłącznie – (to) vademecum (wademekum).

Pan Literka

Scroll to Top