Prosimy o niepotwierdzanie (a nie: nie potwierdzanie) zapłaty faksem

Wiecie z poprzedniego odcinka, że przeczenie nie pisze się z przymiotnikami i przysłówkami (pochodzącymi od przymiotników) w stopniu równym łącznie, np. nieduży – niedużo; niełatwy – niełatwo; nietrudny – nietrudno), a nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniach wyższym i najwyższym – rozdzielnie, np. nie większy – nie największy; nie więcej – nie najwięcej; nie gorszy – nie najgorszy; nie gorzej – nie najgorzej; nie lepszy – nie najlepszy; nie lepiej – nie najlepiej.

W tym odcinku „Polszczyzny od ręki…”  chciałbym Wam zwrócić uwagę na pisownię partykuły przeczącej nie z rzeczownikami, gdyż często nie radzą z tym sobie nawet osobnicy dorośli. O ile nie robią oni zazwyczaj błędu w wyrazach nieprawda, nieład, nieprzyjaciel, nieszczęście, niecierpliwość, nietakt itp., o tyle mają spory kłopot z pisownią wyrazów typu niepalenie, niezamykanie, niewchodzenie, niezapłacenie, niesłuchanie itp.

Wiele razy zdarza mi się widzieć na tablicach ogłoszeniowych bądź w zawiadomieniach przesyłanych przez instytucje błędnie zapisane informacje w rodzaju: Prosimy o nie palenie tytoniu; W razie nie zapłacenia zaległej kwoty…; Nie wywiązanie się ze zobowiązań pociągnie za sobą natychmiastowe rozwiązanie umowy; Dziękujemy za dokonaną wpłatę. Prosimy o nie potwierdzanie jej faksem (to firma Orange).  

Powodem ortograficznego uchybienia jest w tym wypadku niewątpliwie to, że nie wszyscy uświadamiają sobie, iż palenie, zamykanie, wchodzenie, zapłacenie, niesłuchanie, wywiązanie się, potwierdzenie itp. są rzeczownikami (tzw. rzeczownikami odsłownymi, inaczej: odczasownikowymi).

Mając zakodowane w pamięci, że nie z czasownikami pisze się rozdzielnie, mniej wyrobieni językowo „autorzy” rozciągają niesłusznie ową regułę na rzeczowniki i piszą błędnie nie palenie, nie zamykanie, nie wchodzenie, nie zapłacenie, nie słuchanie, nie wywiązanie się, nie potwierdzanie. A przecież – jak już wspomniałem – nie z rzeczownikami należy pisać łącznie!

Gwoli ścisłości dodam jednak, że możliwa jest czasem pisownia rozdzielna nie z rzeczownikami.

Dzieje się tak wtedy, gdy chodzi o wyraźne lub domyślne przeciwstawienie, np. Można go określić nie przyjacielem, ale wrogiem; To nie pracownik był winien, lecz sytuacja w zakładzie; Był nie chrześcijaninem, lecz muzułmaninem; To nie przyjaciel, kto tak robi, bądź kiedy partykuła nie występująca między identycznymi formami tworzy wyrażenie uogólniające lub wskazujące na niepewność co do opisywanego obiektu, np. Pogoda nie pogoda, pracować trzeba; Święto nie święto, zawsze jest elegancki; Mąż nie mąż, zachowywał się przy niej jakoś dziwnie.

Napiszemy jednak pogoda i niepogoda, święto i nieświęto, mąż i niemąż, dział i niedział, gdyż w tym wypadku chodzi o zwykłe dwa rzeczowniki, z których jeden jest zaprzeczony. Uważajcie na to…

Pan Literka

Scroll to Top