Nowo otwarty sklep (nie: nowootwarty)

Jak byście napisali: nowootwarty sklep czy nowo otwarty sklep? nowomianowany dyrektor czy nowo mianowany dyrektor? nowozatrudniony pracownik czy nowo zatrudniony pracownik?

Zdaje się, że postawilibyście na pisownię łączną nowootwarty, nowomianowany, nowozatrudniony, bo przecież macie zakodowane w pamięci, że nie z przymiotnikami (jaki?) pisze się łącznie.

Niestety, nie mielibyście racji…

Dlaczego? Dlatego, że przytoczone wyrazy nie są przymiotnikami, ale wyrażeniami, których człon pierwszy jest przysłówkiem (nowo), a drugi imiesłowem przymiotnikowym określanym przez ten przysłówek (otwarty, mianowany, zatrudniony).

W takim wypadku odpowiednia reguła ortograficzna każe pisać to rozłącznie. Sprawdźcie w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. prof. Edwarda Polańskiego (Warszawa 2006, s. 63,  reguła [134] 27.2), a przekonacie się, że mam rację, że zawsze pisze się:

nowo otwarty, nowo mianowany, nowo zatrudniony, nowo wybrany, nowo wybudowany, nowo wydany, nowo wzniesiony, nowo zakupiony, nowo założony, nowo uruchomiony, nowo ustanowiony, nowo utworzony, nowo budowany, nowo nawrócony, nowo objawiony, nowo odkryty, nowo otrzymany, nowo poślubiony, nowo przybyły, nowo przyjęty itp.

Wyjątkowo należy pisać nowo narodzone dziecko, ale: nowonarodzone Dziecię w odniesieniu do Chrystusa (używa się też samego słowa Nowonarodzony pisanego od wielkiej litery), ponieważ w tym wypadku nie chodzi dosłownie o kogoś co dopiero narodzonego (choć tak się co roku dzieje), lecz o stałą właściwość, cechę Jezusa.

Ale coś Wam na koniec zdradzę.

Kiedyś pisało się omawiane wyrażenia… łącznie, czyli nowootwarty, nowopowstały, nowoprzyjęty itp. Zapis taki zatwierdzony był przez Komitet Ortograficzny Polskiej Akademii Umiejętności w uchwale z 21 kwietnia 1936 r. i… obowiązywał przez 20 lat.

Dopiero w 1956 r. postanowiono, że skoro piszemy: daleko idący, świeżo malowany, ogólnie przyjęty itp., to to samo powinno dotyczyć wyrażeń nowo otwarty, nowo powstały, nowo przyjęty itp.

Pan Literka

Komentowanie jest niedostępne.

Scroll to Top