Na pewno pisze się na pewno oddzielnie

– Panie Literko – pisze Agatka S. z Krakowa (gimszxxx@wp.pl). – Przesyłam Panu jedno z dyktand, które dyktowała mi mama z książki pt. „Dyktanda z zasadami ortografii i interpunkcji” (Ewa Tarnowska; Wydawnictwo SKRYPT, Warszawa 1999, s. 68):

„Wszyscy jesteśmy Polakami: katolicy, protestanci, buddyści, żydzi, ludzie niewierzący. Są wśród nas Warmiacy, Mazurzy, Kurpie, Ślązacy, Kaszubi, kaliszanie i warszawiacy. Większość Polaków wywodzi się z plemion słowiańskich, ale niektórzy są też potomkami Prusów, Germanów. Napewno więcej nas łączy niż dzieli, mamy wspólny kraj między Odrą i Bugiem, wspólną historię z bitwą pod Grunwaldem, powstaniem listopadowym, drugą wojną światową”.

W tekście znalazłam błąd – „na pewno” napisane jako „napewno”. Czy mogę się dalej uczyć ortografii z tej książki?

Chyba nie. Wydawnictwo SKRYPT popełniło spore uchybienie… Posłuchajcie, dlaczego należy pisać na pewno (rozdzielnie).

Powodem jest to, że występuje w polszczyźnie wyraz pewno (czyli ‘prawdopodobnie’), choć rzadko używany, będący w tym znaczeniu synonimem przysłówka pewnie. Możecie więc powiedzieć: Pewnie pies zjadł mięso albo Pewno pies zjadł mięso. Właśnie to powstrzymuje językoznawców przed połączeniem wyrażenia na pewno w napewno i wprowadzeniem takiej pisowni do słowników.

Spory wpływ na ich niezmienną od lat decyzję ma z pewnością podobieństwo do wyrażenia na darmo, ciągle pisanego rozdzielnie, którego również nie traktuje się jako zrostu ze względu na istnienie samodzielnego słowa darmo.

A inne wyrażenia przyimkowe, np. naprawdę, doprawdy, zaprawdę, wprawdzie… Dlaczego mają pisownię łączną? − może ktoś z Was spytać.

W tym wypadku są to już zrosty. Mimo że składają się z przyimków na, do, za, w oraz rzeczownika prawda, to jednak forma rzeczownikowa występuje nie w mianowniku, lecz w dopełniaczu − kogo? czego? (do) prawdy), w bierniku − kogo? co? (na) prawdę, (za) prawdę) i w miejscowniku − w kim? w czym? (w) prawdzie.

Do tej grupy trzeba też zaliczyć wyraz zapewne, będący partykułą powstałą z przyimka za i przymiotnika pewny w rodzaju nijakim (np. Zapewne rodzice przyjadą w weekend).

A może łatwiej zapamiętacie taką formułkę:

„Na pewno” pisze się na pewno rozdzielnie, a „naprawdę” – naprawdę łącznie?

Pan Literka

Scroll to Top