Chłopaki przyszły. To poprawnie

Jest taki wierszyk napisany przez znawcę i popularyzatora poprawnej polszczyzny Witolda Gawdzika, czyli Profesora Przecinka?

Z gramatyką nie bądź od dzisiaj na bakier:
szedł – męski, szła – żeński, szło – rodzaj nijaki.
W mnogiej – dwa rodzaje, wbij sobie do głowy:
szły – niemęsko-, a szli- męskoosobowy.

Autor „Ortografii i gramatyki na wesoło” ułożył mnóstwo takich zabawnych rymowanek, aby pomóc dzieciom i młodzieży szkolnej w szybszym rozplątywaniu różnych zawiłości językowych.

Wiadomo z lekcji polskiego, że w l. poj. rozróżniamy trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki, ale w l. mn. tylko dwa: męskoosobowy i niemęskoosobowy.

Mówimy: uczeń poszedł, pies poszedł, dziewczyna wyszła, dziecko płakało oraz panowie wstali, psy szczekały, kobiety gotowały.

Jak widać, w wypadku ucznia i psa w l. poj. występuje ta sama forma orzeczenia (uczeń poszedł i pies poszedł), ale w l. mn. − nie (panowie stali, psy stały). Psy znalazły się w grupie rzeczowników niemęskoosobowych wspólnie z paniami, dziećmi, domami, lwami itp.

Okazuje się jednak, że bywają takie sytuacje, kiedy rzeczownik męskoosobowy może przyjąć w l. mn. postać orzeczenia… niemęskoosobowego. Przyjrzyjcie się wyrazom chłopi i chłopcy.

Rzecz jasna, nie ma wątpliwości, że piszemy: Chłopi wyjechali w pole; Chłopcy poszli grać w piłkę, ale jeśli posłużymy się formami chłopy, chłopaki, wówczas jest inaczej − muszą one przybrać orzeczenie o zakończeniu -ły, tak jak inne wyrazy niemęskoosobowe (np. wozy, stoły, psy, koty, krzaki):

Chłopy wyjechały w pole; Chłopaki poszły grać w piłkę.

W numerze z 26 stycznia br. na jednej ze stron sportowych dziennika „Fakt” zamieszczono rozmowę ze Zbigniewem Bońkiem. „To niech się chłopaki sami bawią” – odpowiedział w pewnym momencie słynny niegdyś piłkarz.

Dlaczego nie poprawiono tego przed drukiem dziennika na „To niech się chłopaki same bawią”? Czyżby zabrakło redaktorom wiedzy?

Zapamiętajmy więc, że choć poprawne są zwroty: Chłopcy przyszli; Chłopcy zrobili, można czasem powiedzieć: Chłopaki przyszły, Chłopaki zrobiły.

Maciej Malinowski

Zobacz też: Kłopoty ze słowem chłopak

1 komentarz

  1. Ale przecież zgodnie ze słownikiem ortograficznym PWN forma „chłopacy” jest poprawna! Przy okazji: jaką formę powinno mieć orzeczenie w zdaniu: „Chłopaki i dziewczyny poszły/poszli”?

Komentowanie jest niedostępne.

Scroll to Top