Kłopotliwy przyimek na

Według Słownika poprawnej polszczyzny PWN nie popełniamy błędu, kiedy używamy zwrotu: Na sali go nie ma, choć lepszy jest: W sali go nie ma

Stosunkowo często (szczególnie w języku potocznym) słyszy się zwroty: Pracuję na hucie, na kopalni; Stałem na bramie; Byłem na sklepie. Czy należy je bezwzględnie potępiać i zastępować sformułowaniami z przyimkiem w:

Pracuję w hucie, w kopalni; Stałem w bramie; Byłem w sklepie?

Poprawne są, rzecz jasna, te drugie konstrukcje, ale okazuje się, że zwrotami z przyimkiem na można się czasem posłużyć, gdy określa się jakieś miejsce ogólnie, np. teren fabryki, hutyKwiatkowski jest gdzieś na hali, powinien niedługo przyjść – oznacza, że pracownik jest na terenie zakładu, ale nie wiadomo gdzie.

Znana jest w polszczyźnie zasada, że przyimek na wskazuje położenie przedmiotu na płaszczyźnie w przeciwieństwie do przyimka w określającego położenie we wnętrzu. Istnieje jednak od tego wiele wyjątków. Mówimy przecież wyłącznie być na stacji, na poczcie, na dworcu, na strychu. Według Słownika poprawnej polszczyzny PWN nie popełniamy błędu, kiedy używamy zwrotu: Na sali go nie ma, choć lepszy jest: W sali go nie ma. Językoznawcy nie mają też nic przeciwko konstrukcji Iść na miasto. Argumentują, że można tak mówić, gdy jest się już w jakimś mieście, ale tylko wyszło z domu, by pospacerować, pozwiedzać zabytki. Jakże często słyszy się: Nie rób dzisiaj obiadu, zjem coś na mieście. Co innego znaczy też: Iść na zakupy, a co innego …po zakupy. Wybierając się na zakupy, idziemy do kilku zazwyczaj sklepów, by zobaczyć, co jest, by pooglądać towary. Kiedy zaś mówimy, iż wychodzimy po zakupy (np. chleb, mleko), oznacza to, że na pewno to kupimy, że jest nam to potrzebne i że nie wrócimy z pustymi rękami.  Zwykło się również mówić, że ktoś studiuje na uniwersytecie, na politechnice.

Wolno jednak powiedzieć, że umówiliśmy się w uniwersytecie, w politechnice, gdy chodzi o gmach uczelni. Musimy natomiast użyć przyimka w, kiedy mamy na myśli akademię czy szkołę: studiuje się zawsze w Akademii Sztuk Pięknych , w Wyższej Szkole Pedagogicznej, a nie: na Akademii Sztuk Pięknych, na Wyższej Szkole Pedagogicznej.

Jeśli już jesteśmy przy przyimkach, to nie sposób nie wytknąć błędu wszystkim bez wyjątku sprawozdawcom sportowym telewizyjnym i radiowym: Panowie, przestańcie w końcu mówić, że piłka wyszła w aut. Poza boiskiem jest jakaś nieokreślona przestrzeń, a nie konkretne miejsce, toteż piłka zawsze wychodzi na aut!

MACIEJ MALINOWSKI

Scroll to Top