Z rzeczownikiem „uszy” musi występować liczebnik zbiorowy, a nie: główny.
– Jak jest poprawnie: „Słyszeć na oba uszy” czy „Słyszeć na oboje (dwoje) uszu”? .
Zacznę od tego, że słowo ucho w znaczeniu 'narząd słuchu’, a także 'klapka z boku czapki, opuszczana dla ochrony ucha przed zimnem’w liczbie przyjmuje formę uszy (a nie: ucha) i odmienia się następująco: M. uszy, D. uszu (rzadziej uszów), C. uszom, B. uszy, N. z uszami (dawniej z uszyma), Ms. uszach. Kiedy jednak wyraz ucho definiuje się jako 'uchwyt w kształcie koła, łuku, pętli itp.’, jego formy pluralne wyglądają inaczej: M. ucha, D. uch, C. uchom, B. ucha, N. z uchami, Ms. uchach.
Powiemy więc i napiszemy: Mam kłopot z uszami; Noszę czapkę z uszami, ale: Mam dzban o ładnych uchach. Potocznie słyszy się jednak i w tym wypadku formy uszu lub uszów, z uszami, o uszach, np. Siatka z uszami, ale nie zasługują one na poparcie.
Warto zapamiętać jeszcze jedno rozróżnienie wyrazów uszy i ucha. Otóż z tymi pierwszymi muszą występować liczebniki zbiorowe (dwoje, troje itd.), z drugimi – liczebniki główne (dwa, trzy itd.), np. dwoje uszu, ale: dwa ucha u dzbana.
Tak więc poprawne jest wyrażenie dwoje (oboje) uszu (dopuszczalny, chociaż rzadszy, jest dopełniacz liczby mnogiej uszów). Można też Ogłuchnąć na dwoje (oboje) uszu, można też Nie słyszeć na oboje (dwoje) uszu. Dodajmy, że poprawnie mówi się i pisze Nadstawiać ucha (a nie: ucho) albo uszu (a nie: uszy); Natrzeć komuś uszu (a nie: uszy).
MACIEJ MALINOWSKI