Jeszcze o super

Słowo to jest niemiłosiernie eksploatowane, stało się jeszcze jednym wyrazem wytrychem. Czyżbyśmy zapomnieli o tym, że o piękniej dziewczynie czy kobiecie można powiedzieć lub napisać nadzwyczajna, wspaniała, czarująca, olśniewająca, wyjątkowa, niesamowita, odlotowa, przepiękna?

– Z uwagą przeczytałam Pana tekst o słowie „super”, z którego dowiedziałam się, że jeśli stoi przed rzeczownikiem i przymiotnikiem, musi być zapisywany łącznie („supersprawa”, „superkredyt”, superobniżka cen” itp). Czy nie ma od tego żadnego odstępstwa? A co, gdy będę chciała się posłużyć wyrazem „super” w towarzystwie czasownika i napisać „Kasiu, super się spisałaś!”? (e-mail nadesłany przez internautę kar***@gmail.com; szczegółowe dane do wiadomości mojej i redakcji).

Tak jak się spodziewałem, kwestia dotycząca zapisywania słowa super z rzeczownikami i przymiotnikami, której poświęciłem poprzedni odcinek „Obcego języka polskiego”, spotkała się z odzewem czytelników (interesowało to jeszcze dwojga internautów: alb****@interia.pl i ecad***@gmail.com).

Z niedowierzaniem przyjmują Państwo do wiadomości, że niepoprawna jest pisownia rozdzielna super kredyt, super oferta, super obniżka, super towar, super ciasto, super impreza objazdowa, super wycieczka itp., spotykana na każdym kroku (w tekstach internetowych, w ofertach sklepów, banków czy biur podróży).

Rozwianie wątpliwości może nastąpić wyłącznie w chwili, gdy sięgnie się np. do Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego (Warszawa 2016) i przeanalizuje hasła rozpoczynające się od super– (s. 1102 i s. 1103), a także pozna regułę [148] zamieszczoną w części opisowej (s. 71).

Przekonają się wówczas Państwo, że słowo super zaliczone tam zostało do przedrostków (takich jak anty-, ekstra-, hiper-, ultra itp.) i że wszystkie wyrazy z super zostały zapisane łącznie (z wyjątkiem nazw własnych super-Europejczyk, super-Polak, super-Amerykanin czy Super-Pharm, w których człon drugi zaczyna się wielką literą; stąd łącznik).

Wszelkie odstępstwa od tego ortograficznego nakazu, polegające na rozdzielnej pisowni obydwu członów, gdy wchodzi w grę nazwa własna (np. Super Express ‘nazwa ogólnopolskiego dziennika’ czy Super Wiktor ‘nagroda Akademii Filmowej’), albo pisowni łącznej z drugim wyrazem zaczynającym się od wielkiej litery (np. SuperJedynki ‘plebiscyt muzyczny’) są nieuzasadnione, choć zamieszcza się je w słowniku (zostały zarejestrowane w sądzie, a w poprawność językową nazw własnych językoznawcy nie ingerują nawet wtedy, gdy zawierają uchybienia…).

Ktoś, nie zważając na przytoczoną regułę ortograficzną, zaczął owe nazwy tak właśnie zapisywać, w takiej postaci graficznej zarejestrował, i… zostało. Tymczasem powinno się to zapisywać łącznie jako: Superexpress (jak Teleexpress), Superwiktor i Superjedynki albo wariantywnie z łącznikiem Super-Express, Super-Wiktor, Super-Jedynki.

Pamiętajmy więc o tym, że słowo super nigdy nie może być zapisywane rozdzielnie, kiedy stoi przed rzeczownikiem i przymiotnikiem.

Można je za to napisać rozdzielnie, gdy występuje predykatywnie, tzn. gdy pełni funkcję przymiotnika jako orzecznik w orzeczeniu imiennym (np. Ta impreza była naprawdę super; Kasia to rzeczywiście dziewczyna super; Proponujemy kredyt ekstra; Mamy w ofercie wyjazd super; To był rzeczywiście towar super!).

Jako samodzielny wyraz – super pojawia się jeszcze w roli przysłówka, wtedy jednak również musi stać po czasowniku (np. Mamo, wyglądasz super; Czuję się, Zosiu, dzisiaj super!), a także jako wykrzyknik (np. Super, jedziemy nad morze; Jak film? – super, świetnie się bawiłam).

Szkopuł w tym, jak przekonać rodaków, żeby tak właśnie pisali. Tak, tzn.: To była superdziewczyna (a nie: … super dziewczyna), ale: To była dziewczyna super, czy Chcę mieszkać super (a nie: Chcę super mieszkać).

A swoją drogą, słowo super jest niemiłosiernie eksploatowane, stało się jeszcze jednym wyrazem wytrychem. Czyżbyśmy zapomnieli o tym, że o piękniej dziewczynie czy kobiecie można powiedzieć lub napisać nadzwyczajna, wspaniała, czarująca, olśniewająca, wyjątkowa, niesamowita, odlotowa, przepiękna?

MACIEJ MALINOWSKI

PS W Uniwersalnym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Stanisława Dubisza (Warszawa 2003, t. III, s. 1451) w haśle super w użyciu przymiotnikowym (’nadzwyczajny, niezwykły’) podano przykład zapisu rozdzielnego: To była naprawdę super okazja. Nie ma to żadnego uzasadnienia normatywnego, tak samo jak przykład podany wcześniej (’słowo używane dla podkreślenia intensywności jakiejś cechy’): Super gorący zespół szybko rozgrzewa publiczność. W obydwu przypadkach należało zapisać słowo super łącznie: To była naprawdę superokazja oraz Supergorący zespół szybko rozgrzewa publiczność.

Oto opinia na ten temat prof. Mirosława Bańki z Uniwersytetu Warszawskiego w Poradni Językowej PWN:

– Przykład „To była naprawdę super okazja” w USJP jest odosobniony: w haśle nie widać próby uzależnienia pisowni od znaczenia, raczej już od funkcji składniowej, gdyż przykład ilustruje przymiotnikowe użycie słowa super. Jestem zdania, że taki przymiotnik istnieje, ale powinien być używany predykatywnie, np. „Okazja była naprawdę super”, natomiast w pozycji przed rzeczownikiem super powinno funkcjonować jako quasi-przedrostek (ewentualnie pierwszy człon wyrazu złożonego), jak w setkach podobnych przykładów. (http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/super;13414.html [dostęp 23.09.2016]

1 komentarz

  1. Szanowny Panie,

    Pan, zgodnie z normą, pisze: „[,,,] słowo „super” nigdy nie może być zapisywane rozdzielnie, kiedy stoi przed rzeczownikiem i przymiotnikiem.” Czy w związku z tym należy stwierdzić, że leksykografowie „Uniwersalnego słownika języka polskiego” pod redakcją prof. Stanisława Dubisza ( PWN, Warszawa 2002) popełnili błąd, kiedy przy haśle „super” (str.1451) podali m.in. i taki przykład o brzmieniu „To była naprawdę super okazja”, gdzie wyraz „super” występuje przed rzeczownikiem pospolitym, napisany jednak rozdzielnie. Proszę, drugi już raz, o pański komentarz.

    Z poważaniem

    Stratos Vasdekis

Komentowanie jest niedostępne.

Scroll to Top