Ekstra

Nie przyjmujemy jakoś do wiadomości, że jeśli słowo to stoi przed innymi wyrazami, zapisuje się je łącznie…

– Mam pytanie odnośnie ortografii wyrazów „ekstra muzyka”, „ekstra zabawa”, „ekstra wyjazd”. Piszę tak od dawna, taką pisownię widuję wszędzie. Po lekturze Pana tekstów o „super” zaczęłam wątpić, czy nie popełniam błędu, pisząc oddzielnie „ekstra muzyka”, „ekstra zabawa”, „ekstra wyjazd” itp. (e-mail nadesłany przez internautkę engl****@gmail.com; szczegółowe dane do wiadomości mojej i redakcji).

Słowo ekstra (łac. extra ‘na zewnątrz, poza, bez, ponad’) podlega gramatycznie i ortograficznie tej samej regule, co super. W swej zasadniczej funkcji tak jak i ono pozostaje przedrostkiem, a to oznacza, że kiedy występuje w towarzystwie rzeczowników i przymiotników (rzadziej przysłówków) i je poprzedza, musi być z nimi zapisane łącznie.

Odpowiednia reguła [148] zawarta w części opisowej Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2016, s. 70) nie pozostawia w tym względzie żadnych wątpliwości. Jednoznacznie zalicza ekstra– do prefiksów pochodzenia obcego i nakazuje zapisywanie go z innymi wyrazami łącznie (np. ekstraklasa, ekstranowoczesny).

A zatem jedynie poprawne są wyrazy ekstramuzyka, ekstrazabawa, ekstrawyjazd przytoczone przez internautkę, mimo że spell checker, czyli komputerowa korekta słownikowa, podkreśla formy oddane łącznie czerwonym wężykiem, to znaczy traktuje je jako błędne (akceptuje za to pisownię rozdzielną i z łącznikiem, które w ogóle nie powinny wchodzić w grę…).

Zawsze, kiedy dyskutuję z kimś na temat łącznej pisowni przedrostka ekstra– i ten ktoś nie jest do końca przekonany do mojej racji (gdyż taki zapis wygląda mu jakoś dziwnie, wygląda nienaturalnie…), pytam o wyraz ekstraklasa:

– Czy w tym wypadku pisownia łączna pani/panu nie przeszkadza?

Znamy przecież spółkę organizującą w Polsce rywalizację najlepszych drużyn piłkarskich o nazwie Ekstraklasa SA, jest najwyższa w hierarchii klasa ligowych rozgrywek żużlowych w Polsce nazywająca się Ekstraliga (oficjalnie Speedway Ekstraliga). Czy też chciałaby pani/chciałby pan pisać rozdzielnie Ekstra Klasa SA, Ekstra Liga?

– Oczywiście, że nie… – pada wówczas odpowiedź.

Dzieje się tak dlatego, że do słowa ekstraklasa mocno się już przez lata przyzwyczailiśmy, pojawia się w obiegu często, a do innych wyrazów z przedrostkiem ekstra– – nie.

Dodatkowo, w przekonaniu, że pisze się rozdzielnie ekstra muzyka, ekstra zabawa, ekstra wyjazd, ekstra wakacje itp., utwierdzają nas rozmaite reklamy banków czy sklepów. W nich prawie zawsze widnieje pisownia rozdzielna ekstra pożyczka, ekstra towar, ekstra rabat, ekstra okazja. I jak tu nie ulec sugestii…

Istnieją jednak takie sytuacje, kiedy słowo ekstra pisze się rozdzielnie.

Dzieje się tak wtedy, gdy występuje ono w funkcji przymiotnika stojącego po rzeczowniku lub jako orzecznik w orzeczeniu imiennym. Wówczas ekstra znaczy ‘dodatkowy’, ale także ‘nadzwyczajny, najwyższej jakości’ (np. Mieliśmy ostatnio wydatki ekstra; Zabawa była naprawdę ekstra; Tomek to chłopak ekstra; Przygotowaliśmy dla państwa kredyt ekstra i wyjazd ekstra).

Jako samodzielny wyraz – ekstra może jeszcze wystąpić w roli przysłówka o znaczeniu ‘ponadto, dodatkowo; doskonale’, wtedy jednak również musi stać po czasowniku (np. Dałem mu kilka złotych ekstra; Haniu, wyglądasz ekstra; Czuję się dzisiaj ekstra!).

Ekstra bywa też wykrzyknikiem wyrażającym zachwyt, np. Jak nowa praca? – Ekstra!

Pamiętajmy więc o tym, że pisze się: ekstrazarobki, ale: zarobki ekstra i wyglądasz ekstra, a za niepoprawne uznaje się wyrażenie ekstra zarobki i zwrot ekstra wyglądasz.

MACIEJ MALINOWSKI

Scroll to Top